Dolar molar var ya asgari ücreti bakın ne kadar eritti!

“Dolar molar bizim yolumuzu kesmez” demişti Cumhurbaşkanı Erdoğan…

Doların fiyatı 7 lira seviyesine ulaşmıştı bu sözleri sarf ederken…

Asgari ücret 1603 liraydı…

Yani 229 dolardı…

Papaz krizi atlatıldı, kura kimi müdahalelerde bulunuldu ve

doların fiyatı şu an 5,26 lira seviyesinde…

Asgari ücret 1603 lira…

Yani 305 dolar…

Dolardaki dalgalanmalar göz önüne alındığında 2018’de asgari ücretlinin eline geçen maaş; ortalama 339 dolar…

***

AKP, 3 Kasım 2002 yılında tek başına iktidar oldu ve 16 yıldır da ülkeyi yönetiyor…

AKP öncesi ve sonrasını, asgari ücret-dolar kıyaslaması üzerinden ele alalım…

Bakalım “Dolar molar” yolumuzu kesebiliyor mu, kesemiyor mu?

İktidarın dediği gibi ekonomide her şey kontrol atında, yolunda mı?

Dolar, ülkemizi etkilememiş mi?

Papazdan kurtulduk, tek sorunumuz stokçular mı?

2002 ekonomik krizinin bitirdiği koalisyon hükümetinden görevi devralan

AKP’nin Türk lirasından sıfırları atması, halkın cebindeki paraya değer katmış mı?

İnsanların alım gücü artmış, refah seviyesi yükselmiş mi?

Koalisyon hükümeti zamanı; sene 2000… Asgari ücret sıfırsız şekilde 86 lira…

O dönemki tabirle 86 milyon lira ile 139 dolar alınabiliyor.

Yıl 2001, asgari ücret 122 milyon lira, yani 122 lira… 36 lira artmış… Neredeyse yüzde 50’lik bir zam… Ancak dolar karşısında Türk lirasının değeri düşmüş…

2000 yılında asgari ücretle 139 dolar alınırken, 2001 yılında 97 dolar alınabiliyor…

Ekonomik krizin baş gösterdiği zamanlar…

Ve 2002 yılı; koalisyon hükümetinin görevde kaldığı son 11 ay…

Asgari ücret 184 lira olmuş, yani asgari ücrete 62 lira zam yapılmış…

Ve asgari ücretle 117 dolar satın alınabiliyor.

Yani asgari ücret bir önceki yıla göre 10 dolar artmış…

Ve 3 Kasım 2002 yılında koalisyon hükümetinden görevi devralan AKP iktidarının asgari ücrete ilk müdahalesinin olduğu 2003 yılı… Yapılan 41 liralık zamla asgari ücret 225 liraya yükseliyor. 2003 yılında asgari ücretle 161 dolar satın alınıyor. Yani asgari ücret bir önceki yıla göre 44 dolar birden artmış…

Hükümet değişikliği, Türk lirasının değerini bir nebze artırmış görünüyor.

2003 yılından 2006 yılına kadar asgari ücrette dolar bazında bir artış söz konusu…

2004 yılında asgari ücret 318 lira, yani 216 dolar…

2003 yılına göre 55 dolarlık bir artış söz konusu…

2005 yılında ise asgari ücret 350 lira olmuş, yani 263 dolar…

Bir önceki yıla göre asgari ücret 47 dolar artmış.

2006 yılına gelindiğinde ise asgari ücret 30 lira zamla 380 liraya yükselirken,

dolar noktasında bir düşüş söz konusu. 2005 yılında asgari ücretle 263 dolar alınabilirken, 2006 yılında 243 dolar alınabiliyor. Yani asgari ücretlinin cebinden 20 dolar eksilmiş…

2007 yılında Türk lirasının değerinde bir artış söz konusu. 2006 yılında 20 dolar kayba uğrayan asgari ücret, 2007 yılında 324 dolara yükselmiş… Asgari ücrete 39 lira zamla 419 lira yapılmasına rağmen, asgari ücretlinin parasının değeri 81 dolar artmış.

2008 yılında, Türk lirasının değeri artmaya devam etmiş. Asgari ücrete 84 lira zam yapılırken, asgari ücretle alınan dolar miktarı 409 olmuş. Yani asgari ücretlinin 503 liraya çıkan maaşının değeri 85 dolar yükselmiş.

Ve 2009 yılından itibaren bir düşün ve sonrasında bir dalgalanma söz konusu…

Bahsedilen istikrar, asgari ücretin dolar karşısındaki duruşunda görünmüyor…

2009 yılında asgari ücret 43 lira zamla 503 lira olmuş ancak dolar karşısında Türk lirası değer kaybetmiş… Asgari ücretlinin cebine giren paranın karşılığı 359 dolara düşmüş. Yani asgari ücretin değeri 50 dolar birden azalmış…

2010 yılına gelindiğinde asgari ücrete 53 liralık zamla 599 lira olmuş. Asgari ücretin değeri 2009 yılına göre 22 dolar artarak 381 dolar olsa da 2008 yılına göre hala 28 dolar düşük…

2011 yılında asgari ücret 59 liralık artışla 658 lira olmuş. Asgari ücretle alınan dolar miktarı ise 411'e yükselmiş. Bir önceki yıla göre 30 dolar artan asgari ücretin değeri, 2008 yılının 2 dolar üzerine 3 yıl sonra çıkabilmiş.

2012 yılında asgari ücret, 81 liralık zamla 739 lira olurken asgari ücretle alınan dolar miktarı 1 dolarlık düşüşle 410 dolara inmiş. 81 lira zamma rağmen alına dolar miktarındaki düşüş, Türk lirasının bir önceki yıla göre değer kaybettiğini gösteriyor.

2013 yılında asgari ücret 64 lira zam ile 803 lira olmuş. Asgari ücretle alınan dolar miktarı ise 418 dolara yükselmiş. Yani asgari ücretlinin cebine giren paranın değeri 8 dolar artmış.

2014 yılında asgari ücretin değerinde yine bir düşüş söz konusu… Asgari ücret 88 liralık zamla 891 lira olurken alına bilen dolar miktarı 410… Yani asgari ücretlinin cebine giren paranın değeri 8 dolar azalmış…

2015 yılına gelindiğinde asgari ücrete 109 lira zam yapıldığı görülüyor. Asgari ücret 1000 lira olurken alınan dolar miktarı 380… Yani asgari ücretin değeri 30 dolar birden düşmüş. 2008 yılında 503 lira olan asgari ücret ile alınan dolar miktarı 409 iken aradan geçen 7 yılda 1000 liraya alınan dolar miktarı 380… Yani maaş, Türk Lirası olarak 2 kat artmış, buna rağmen dolar bazında düşmüş…

Ve 2016 yılı… Asgari ücretlinin maaşının değerinin en çok yükseldiği yıl olarak göze çarpıyor. 7 Haziran 2015’te muhalefetin asgari ücrete yönelik seçim vaatleriyle dalga geçen AKP iktidarı, tek başına iktidar olma şansını yitirince, 1 Kasım 2015’te yaklaşık miktarda bir vaatle seçmenin karşısına çıkmış ve bu vaadini seçim sonrası gerçekleştirmişti. Asgari ücret 300 liralık zamla 1300 liraya çıkmıştı. Yüzde 30’un üzerindeki bu zam sonrası asgari ücretle 430 dolar alınabilecek bir duruma gelindi. 2015 yılına göre asgari ücretlinin cebine giren maaşın değeri 50 dolar birden artmış oldu.

Ve 2016 yılından sonra asgari ücret her ne kadar zamlansa da dolar bazında işçinin cebindeki paranın değeri hep azaldı.

2017 yılında 104 liralık zamla 1404 lira olan asgari ücretle alınan dolar miktarı 385’e düştü. Yani asgari ücretin değeri 1 yılda 45 dolar azaldı.

Ve 2018… Asgari ücret bugün 1603 lira… Yani bir önceki yıla göre 199 lira zamlı… Ancak alınan dolar miktarı 2018 ortalamasına göre 339… Yani 2017 yılına göre asgari ücretlinin maaşı 49 dolar eksik… 2015 vaadiyle gelen 2016 zammına göre ise 91 dolar azalmış durumda. Tabii bu 2018 ortalamasına göre 339 dolar… Yazımın başında belirttiğim gibi dolar bugün 5,26 seviyelerinde… Ve 1603 lira ile yuvarlak hesap 305 dolar alınıyor. Yine de ortalama üzerinden konuşacak olursak 2016 yılı seviyesindeki asgari ücrete ulaşılması için eksik olan para 664 lira. Yani 2016 yılında 939 lira ile alınan ürünlere, bugün 1603 lira ödeniyor. Kaldı ki kısa bir süre önce dolar 7 lira olduğunda asgari ücretle alınan dolar miktarı 229’a kadar gerilemişti. Ve dolardaki yükseliş sonrası yapılan zamların hiçbiri geri çekilmedi.

Ve Türk-İş’in 2018 kasım ayı araştırmasının sonucuna göre; 4 kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı, yani açlık sınırı 1.942,71 TL… Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı, yani yoksulluk sınırı 6 bin 328,05 TL…

7 milyon civarında asgari ücretle çalışan bireyin var olduğu ülkemizde, bu parayla nasıl yaşamlarını idame ettirebildikleri gerçekten araştırılması gereken, tez konusu olacak bir konu!

Elektrik, doğalgaz, su, ulaşım, ekmekte en yüksek zamlara maruz kalan Kocaeli’deki asgari ücretlilerin, gıda ürünlerindeki artış da göz önüne alındığında asgari ücretle nasıl yaşadıkları ayrıca araştırılmalı!

***

Evet, ülkemizde ekonomik kriz yok diyenler; buyurun zam dönemi yaklaşıyor.

6 Aralık’ta Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplanacak. Yapılacak zam masaya yatırılacak. Üretim değil, tüketim üzerine ekonomik politika yürütenlerin, asgari ücretten dahi vergi almak zorunda kalanların; OHAL sürecinde grevleri engelleyerek patronları korumakla övünenlerin, emeklilikte yaşa takılanların mağduriyetini gidermeyenlerin, konkordatoları, iflasları yani ekonomik krizi asgari ücrete zamma gelince gerekçe edeceğini göreceksiniz…

Açlık sınırının altında, yoksulluk sınırının ise yanından dahi geçemeyecek asgari ücret; patronların insafında bu ücrete mahkum edilen 7 milyon işçi…

664 lira zam bile yapılsa 2016 seviyesine gelinecek, hepsi bu…

Ki o da hayal…

Yazık yurdum insanına…