Bayram Kütük: Pandemide bakkala dönüş arttı

Kocaeli Bakkallar Odası Başkanı Bayram Kütük, pandemi döneminde vatandaşların bakkallara dönüş yaptığını dile getirdi. Kütük, “Hem hizmet konusunda hem hijyen konusunda hem de diyalog konusunda memnun kaldılar. Bakkallar da ayakta dursun, bundan sonra bakkallardan da alışveriş yapalım dediler. Bu şekilde pandemi döneminde bakkallara yüzde 30’a yakın bir dönüş oldu” dedi. Perakende Yasası’nın çıkmasını beklediklerini kaydeden Kütük, “Rafla kasa arasındaki fiyat farkının ceza keserek önlenemez. Bunun için perakende sektörünü düzenleyen yasa güncellenmeli. e-Ticaret üzerindeki satışlara yönelik düzenleme iyi oldu. Benzer bir düzenlemenin perakende sektöründe de yapılmasıyla hem bu sorun ortadan kalkacak hem de herkes her işi yapamayacak” ifadelerini kullanırken Koop Bakkal projesi hakkında da “Koop Bakkal projesinin bakkal esnafına bir katkı sunacağına inanıyorum. Biz almazsak bu ürünleri zaten üç harfliler kapıda bekliyor. Bu yöntemle bir an olsun zincir marketlere karşı bir rekabet olayı olacak. Bununla ilgili de haziranın altıncı ayına kadar muhtemelen bizim ilimizde de bazı noktalarda Tarım Kredi Kooperatifi tabelalarını asacağız bayidir diye” şeklinde belirtti.

✓Bakkal denildiğinde akla günlük alışverişimiz alışverişimizi yaptığımız, borcumuzu deftere yazdırdığımız küçük esnaf geliyor. Bugün bakkalların geldiği durum nedir?

Tabii geldiğimiz noktada hala mahalle bakkalları defter tutuyor, hala halka hizmet ediyor. Dolayısıyla mahalle bakkalı bir mahallenin bekçisi, abisi, güvencesi, o mahallenin ışığı. Tabii ki veresiye veriyoruz, devam ediyoruz. Hiçbir faiz yok, bir şey yok. Faizsiz kredi gibi bizim bakkalın ürünleri.

“ZİNCİR MARKETLERİN KURALI OLSUN”

✓Pandemi gibi zor bir süreç atlattınız. Kocaeli'de kaç kayıtlı üyeniz var?

Şimdi Kocaeli genelinde 5 binin üzerinde bakkal ve büfe var. Dolayısıyla zor süreçler atlattık. Pandemi döneminde bakkallarımız açıktı. Pandemide çoğu bakkal esnafımız hizmetinde biraz daha dikkatli davrandı, hizmet konusunda bir dönüşte oldu müşterilerimizden. Tabii ki sıkıntılarımız var. Üç harfli dediğimiz zincir marketlerle ilgili bizim çok büyük sıkıntılarımız var. Biz zincir market açılmasın demiyoruz. Tabii ki açılsın ama bunun bir kuralı olsun, bir mesafesi olsun, nüfusa dayalı yeri olsun, önünde otopark şart olsun, metrekare şart olsun açacağı yerin. Mesela Kuruçeşme'de altlı üstlü üç harfli marketler var. Altında biri var, üstünde diğeri var. Yani buranın ya alt tarafı iş yeridir ya üst tarafı yeri iş yeridir. İki tane iş yeri olmaz sokak arasında. Böyle kuralsız açılan yerler de var. İlçe belediyelerin ruhsat müdürlüklerine büyük iş düşüyor. Daha önce de zaten bir tane zincir marketi kapattık. Böyle usulsüz, ruhsatsız bir yerdi. Kural meselesine gelince kuralı kim yapacak? Türkiye Büyük Millet Meclisi yapacak.

“PANDEMİDE BAKKALARA YÜZDE 30 GERİ DÖNÜŞ OLDU”

✓Peki bu yıl için açılan ve kapanan esnaf sayısı ne kadar?

Özellikle bakkallar olarak bizim üye sayımız artıyor her geçen gün. Bir kişi kapatırsa iki kişi kayıt açtırıyor. Yani öyle de bir tezat var. Mesela yılbaşına bin 580 üyeyle girmişiz, şu an çıkmışız bin 700 üye. 120 tane ekstra bakkal açılmış. Sebebi sanayi kenti olmasından dolayı, sürekli göç alması ve mahallelerin yaygınlaşmasından dolayı. Pandemi döneminden önce hiç bakkala gitmeyenler kısıtlamayla birlikte bakkallarımıza geldiler. Hem hizmet konusunda hem hijyen konusunda, diyalog konusunda memnun kaldılar. Bakkallar da ayakta dursun, bundan sonra bakkallardan da alışveriş yapalım dediler. Bu şekilde yüzde 30’a yakın bir dönüş oldu mahalle bakkallarına pandemi döneminde.

✓Zincir marketlerin açılmasında kural olmalı derken neyi kastediyorsunuz?

Kuralda ne istiyoruz biz? Sekiz saat çalışma saatleri olsun. Haftada bir gün kapalı olsun. Önlerinde otopark şart olsun. Her mahalleye açılamazsın, belli bir nüfusa dayalı olsun. Oraya bir zincir market açıldıysa bir kıstası olsun. Yani bunlar üçlü sacayağı gibi. Hem mahalle bakkalına hem de o çevrede ne kadar küçük esnaf varsa hepsine zarar veriyorlar. Önümüzde bir Perakende Yasası var. Perakende yasasıyla ilgili de zaten bu saydıklarımızın hepsini biz bakanlığa, üst kuruluşlarımıza teslim ettik.

“HERKES KENDİ İŞİNİ YAPMALI”

✓Kocaeli Bakkallar Büfeciler ve Tekel Bayileri Esnaf Odası Ev Sahipliğinde gerçekleştirilen Marmara Bölgesi Çevre İller Bakkallar Odası istişare toplantısında Perakende Yasası'nın düzenlenmesini görüştünüz. Bu konuda neler söyleyeceksiniz?

Rafla kasa arasındaki fiyat farkının ceza keserek önlenemez. Bunun için perakende sektörünü düzenleyen yasa güncellenmeli. e-Ticaret üzerindeki satışlara yönelik düzenleme iyi oldu. Benzer bir düzenlemenin perakende sektöründe de yapılmasıyla hem bu sorun ortadan kalkacak hem de herkes her işi yapamayacak. Bir mağazada tüm sektörleri ilgilendiren binlerce ürün satılırsa fiyatlar zamanında güncellenmez. Bunun için yapılması gereken, herkes her ürünü satamamalı, kendi işini yapmalı. Fiyat istikrarsızlığının tüm kesimleri olumsuz etkiliyor. Zincir marketlerdeki fiyat artışları vatandaştan esnafa, tedarikçiden nihai tüketiciye kadar tüm kesimleri doğrudan ilgilendiriyor. Vatandaşın rahat alışveriş yapabilmesi için ticari düzenleme yapmak şart. Tüketicinin kaliteli ürünü daha ucuza alabileceği bir sistemin gerçekleştirilmesi gerekir.

“100 LİRALIK ÜRÜN ANİDEN 30’A DÜŞÜYOR”

Rafta, stantta ve reklamda müşteriyi cezbedecek şekilde yapılan kampanyalar gerçeği yansıtmamakta. Eskiden indirim sezonlarında meslek kuruluşlarından müsaade alınırdı. Artık rafta, stantta, reklamlarda ve indirim broşürlerinde belirli ürünlerle müşteriyi cezbedecek şekilde kampanyalar yapıyorlar. Bir gün bakıyorsunuz ki 100 liralık ürün 30 liraya kadar düşmüş. Böyle bir kar marjı olamaz. Küçük esnafın korunması ve indirim aldatmacaların önlenmesi için ticarette kuralların konulması gerekir. İnternet üzerinden ticaret dönemi başladı. Bu teknolojiye direnmek mümkün değil. O yüzden de ancak belirli kurallar konularak düzenleme yapılabilir. Bu kapsamda e-ticaretteki düzenleme bazı konularda çok iyi oldu. Küçük esnafımızın da ayakta kalmasını sağlamak ve indirim aldatmacalarının önüne geçmek için Perakende Yasası mutlaka düzenlenmeli.

✓Bu bahsettiğiniz düzenleme ne olmalı? Bir gün gidiyorsunuz başka fiyat, diğer gün gidiyorsunuz bambaşka bir fiyat... Ne olursa yasada bunun önüne geçilmiş olur?

Kasadaki fiyat ile raftaki fiyat değişebiliyor. Bu konudaki müşteri memnuniyetini sağlamak için oraya 'getirin fişinizi kontrol edelim' gibi özel birim kuruyorlar. İtimat telkin etmek için. Aslında tüketicinin yanılması için kurulmuş tuzak. Vatandaş kendisini otomatik olarak kontrol etmeli. Ne için ve ne almak için gittiyse en az üç dört market gezmeli. 3 TL'ye domates satılıyor, ertesi gün 13 TL oluyor. Orada duran insanlar sizleri tanıyan insanlar değil. Marketlerde çalışanlar kısa süreli oluyor. Bunlar emeklerini heba ediyorlar. İşten çıkınca tazminat da alamıyorlar. Esnaf olsa orada, bir daha müşterinin yüzüne bakamaz. Eskiden fişleri kontrol etme imkanımız vardı vergi iadesinden dolayı. Şimdi katlayıp atıyorsunuz. Bir imaj var; ucuz deniyor. Dolayısıyla onların insafına kalmış durumda. Yasal düzenleme olmalı. Perakende Yasası deyince tüketicinin gerçekten korunmasını istiyorsak, en kaliteli, en kısa mesafede en uygun fiyatlar olacak. Ticaret Bakanlığı internet sitesindeki satışlara düzenleme getirdi. Aynı şartlar olsa fiyatlar en az yüzde 30-40 düşecek. Vatandaş mağdur olmayacak, esnaf ticaret yapacak.

✓Tarım Kredi, Koop Bakkal için düğmeye bastı. Kocaeli'ye yansıması nasıl olacak?

Tarım Kredi Kooperatif Genel Müdürü, Türkiye Esnaf Sanatkarlar Konfederasyonu, Halk Bankası Genel Müdürü, Esnaf Kefalet Kredi Kooperatifi (TESKOM) Genel Başkanı'yla birlikte bir protokol imzalandı. O protokol imzasında da ben de vardım. Şimdi Tarım Kredi Kooperatifi'nin bakkallara avantajı ne olacak? Tabii ki biz 75 metrekare altı ve 150 metrekare üstü olmamak şartıyla 5-6 stantlık belli bir bölüm ayıracağız. 132 kalem var zaten Tarım Kooperatifinin ürettiği. O 132 kalemi Tarım Kredi Kooperatiflerinin sattığı fiyattan bizim bakkallarımız da satacak. Dışarıda Tarım Kredi Kooperatifi bayisidir diye bir tabelamız olacak. Bunda herhangi bir kural yok. Yan yana iki tane bakkal da olsa ikisi de kriterlere uyuyorsa ikisi de alabilecek. Ancak 5 yıl bakkallık mesleğini yapma şartı var. Belki bu 3 yıla, 3 buçuk yıla da düşebilir. Buna da fazla kıstas yok ama kriterler bunlar. Bakkal olarak biz talip olmasak bunu üç harfli marketlere verecekler. En azından dedik ki biz satalım. Türkiye Esnaf Sanatkarlar Konfederasyonu Genel Başkanı Sayın Bendevi Palandöken aynı zamanda Bakkallar Bayiler Federasyon Başkanı. Öbür taraftan Ankara Bakkallar Oda Başkanı. Sistemin de başında olduğu için böyle bir protokol oldu. Onun için bize avantaj olacağını düşünüyorum.

“BİZ ALMAZSAK 3 HARFLİLER KAPIDA BEKLİYOR”

Çünkü artık bakkallarda eskisi gibi bakliyat müşterimiz kalmadı. Tarım Kredi Kooperatifi aracılığıyla biz bakliyat müşterisini geri alma şansına sahibiz. Çünkü bizim sattığımız cipstir, koladır, yoğurttur, yumurtadır, ekmektir… Şu anda büfe gibi çalışıyor bakkallar. Ben çok büyük avantajı olacağını düşünüyorum. Bununla ilgili de hazır olduğumuzu Tarım Kredi Kooperatifi Genel Müdürü'ne de söyledim. Bu kıstasları da söyledik zaten. Ben bir katkı sunacağına inanıyorum. Biz almazsak bu ürünleri zaten üç harfliler kapıda bekliyor. Bu yöntemle bir an olsun zincir marketlere karşı bir rekabet olayı olacak. Bununla ilgili de haziranın altıncı ayına kadar muhtemelen bizim ilimizde de bazı noktalarda Tarım Kredi Kooperatifi tabelalarını asacağız bayidir diye.

✓Bunun dışında büyük zincirlerle baş edebilmek için kampanyalarınız var mı?

Daha önce bir girişimimiz oldu Mal Alım Birliği Kooperatifi kuralım diye ama biliyorsunuz kardeş kardeşle falan geçinemiyor. 28 tane noktamızda Ahi 41 tabelasını taktık. Marka tescilini de almıştım Kocaeli Bakkallar Odası olarak. Bununla ilgili bir kooperatif kuralım diye çalışmalara başladık. Ama kişi sayısını bulamadık. Bakkallar da haklı dolayısıyla. Bu bir güven meselesi, ekonomi meselesi. Ama kooperatifi kursaydık ben inanıyordum ki başarı gelecekti ama kuramadık bir türlü.

✓Geçenlerde sokağa inip esnafınıza sahip çıkın dediniz. Size dönüşü nasıl oldu?

Biz Kocaeli halkından küçük işletmelere, yerel esnaflarına sahip çıkmasını istiyoruz. Çünkü hem paraları Kocaeli'de kalır hem o esnaf ayakta kal kalır, hem devlete yük olmaz ve istihdam sağlar. Hani bir neticede biz marketçiyiz, bakkalız ama bizim yanımızda da çalışanlar var. Küçük işletmeler olarak ülkesini, devletini seven, hizmet eden, hijyen eden, gerekirse az da olsa istihdam sağlayan kişileriz. Kocaeli hakkından yerel esnaflarına mutlaka sahip çıkmalarını istiyoruz.

✓Son olarak neler söyleyeceksiniz?

Kocaeli halkının özellikle bakkal esnafına yani mahallenin bekçilerine sahip çıkmasını, yerel esnaftan alışveriş yapmasını talep ediyoruz. Bakkallarımız da mutlaka hem hizmet konusunda, hem hijyen konusunda, hem teknoloji anlamında kendilerine yakışanı yapmaları lazım. Bunlar iki taraflı. Biz hizmet edeceğiz, vatandaş da alışveriş edecek. Yani eskisi gibi bir bakkal sistemi kalmadı. Barkod sistemini kuracaksınız, asma tavanını yapacaksınız, camınızı çerçevenizi yenileyeceksiniz. Artık görsel de önemli. Bunun için üyelerimizin de mutlaka imkanları ölçüsünde yapmalarını talep ediyorum. Koop-Bakkal’la ilgili de bunları yapacak üyelerimiz 0.11 faiz ile Halk Bankası'ndan kefilsiz, ipoteksiz 200 bin TL kredi alabilirler.