İşte maliyeti: Yapay zekâ İzmit’in ortasındaki dereye el attı!

Her yıl mutlaka kirlilik nedeniyle gündeme gelen İzmit Kumla Deresi bilindiği üzere İzmit sahilden başlayarak Gölkay Park’a kadar devam ederek şehrin içinden geçiyor. Şehrin ortasında koku ve görüntü kirliliği yaratan bu yapıyı yapay zekaya sorarak dönüştürdük. Uzunluğu nedeniyle Venedik tarzını uyarladığımız Kumla Deresi için yapay zekanın önerileri şunlar oldu:
Kumla Deresi’ni Venedik tarzında turistik bir cazibe merkezine dönüştürmek için şu adımlar atılabilir

1. Gondol ve Kayık Turları

Derenin belirli bölümlerinde su seviyesini sabitleyerek gondol ve küçük nostaljik kayık turları düzenlenebilir.
Kıyılara iskele noktaları ve romantik aydınlatmalar konulabilir.
Rehberli tematik turlar (örneğin “İzmit’in Tarihi”, “Aşklar ve Efsaneler Turu”) planlanabilir.

2. Kıyı Kafeleri ve Restoranlar

Dere kenarına estetik, taş dokulu butik kafeler, kitapçılar ve çay bahçeleri kurulabilir.
Akşamları canlı caz müziği veya akustik performanslar için küçük sahneler yerleştirilebilir.

3. Yeşil Alan ve Rekreasyon Düzenlemesi

Yürüyüş ve bisiklet yolları hem doğal dokuyla hem de modern peyzaj mimarisiyle yeniden düzenlenebilir.
Sedir, zeytin ve lavanta gibi Akdeniz bitkileriyle kıyılar daha estetik hale getirilebilir.
Sanatçıların eserlerini sergileyebileceği açık hava galeri noktaları kurulabilir.

4. Tarihi ve Kültürel Dokusuyla Entegre

İzmit’in tarihi dokusu ve simgeleri, su kenarına yerleştirilen bilgilendirme panoları ve interaktif QR kodlarla anlatılabilir.
Su üstünde veya kıyıda küçük heykeller ve yerleştirmeler olabilir (örneğin seyyahlar, martılar, eski aşıklar gibi temalarla).

5. Gece Aydınlatması ve Su Gösterileri

Akşamları suyun üstünde renkli ışık yansımaları, fıskiye şovları veya mapping gösterileri yapılabilir.
Köprüler özel olarak aydınlatılıp fotoğraf çekme noktalarına dönüştürülebilir.”

Suyun geri dönüşümü sağlanacak sistemler

“Peki bu derece kirli ve yazın suyu çekilen bir yer nasıl dönüştürülebilir?” diye sorduğumuz yapay zeka bu soruya da şöyle yanıt verdi: “

Çok yerinde bir soru. İzmit Kumla Deresi gibi yazın su seviyesi düşen ve kirlilik sorunu olan bir alanı sürdürülebilir ve turistik bir cazibe merkezine dönüştürmek için önce altyapı ve ekolojik rehabilitasyon gerekir. Aşamaları aşağıda detaylı anlatıyorum:

1. Ekolojik Rehabilitasyon ve Temizlik

Su Kalitesini Artırma
Arıtma tesisleri kurulmalı veya mevcut olanlar iyileştirilmeli.
Endüstriyel ve evsel atıkların dereye karışması önlenmeli.
Derenin içine biyofiltreler (sazlık adalar, bitkisel filtreler) yerleştirilmeli.
Su Seviyesini Sabitleme
Yazın kurumayı önlemek için sirkülasyon pompaları veya suyun geri dönüşümünü sağlayan sistemler kurulmalı.
Alternatif olarak, yapay göletlerle beslenme sistemi kurulabilir.

2. Kanal Dönüşümü (Su Yolu Genişletme ve Zemin Güçlendirme)

Dere yatağı hem estetik hem güvenlik açısından doğal taşlarla veya özel suya dayanıklı kaplamalarla yeniden inşa edilir.
Su yolu genişletilip hafif eğimli kıyı düzenlemeleri ile hem estetik hem de taşkın önleyici hale getirilebilir.

3. Vizyoner Şehircilik ve Fonksiyonel Alanlar

Katmanlı Kullanım:
Bir yanda yürüyüş yolları, diğer yanda küçük kafe iskeleleri, kitap köşeleri, sokak müzisyenlerine alanlar.
Üst geçitler, seyir terasları, su kenarında cam platformlar yapılabilir.

Mevsimsel Kullanım:
Yaz aylarında gondol/kayık turu, kışın ışık festivalleri veya mini buz pateni alanları gibi dönemsel işlevler eklenmeli.

4. Doğal Görünümü Koruyarak Dönüştürme

Venedik tarzı taş mimariler yerine Ege-mimarisini andıran doğal taş + ahşap yapılar kullanılmalı.
Dere kenarına lavanta, defne, zakkum gibi az bakım isteyen ama hoş kokulu ve görsel bitkiler ekilmeli.

5. Sosyal Katılım ve Ekonomik Model

Projeye yerel esnaflar, sanatçılar, üniversiteler ve gençlik grupları dahil edilmeli.
Alanın dönüşümü sonrasında açık hava pazarları, festivaller ve kültürel etkinliklerle sürdürülebilir bir yaşam alanı haline getirilmeli.”

121-181 milyon TL

Yapay zeka “Böyle bir işin maliyeti ne kadar tutar?” sorumuza ise şu sözlerle yanıt verdi: “İzmit Kumla Deresi’ni Venedik benzeri, turistik ve çevreci bir cazibe merkezine dönüştürmek büyükşehir ölçeğinde bir vizyon projesidir ve maliyeti birçok değişkene bağlıdır. Ancak sana kalem kalem yaklaşık maliyet analizini aşağıda sunuyorum (2025 fiyatları üzerinden, KDV hariç ortalama tahminlerle):

1. Altyapı ve Ekolojik Temizlik

Kalem Tahmini Maliyet
Derenin temizlenmesi (çamur çekimi, dip tarama) – 2,5 km 10–15 milyon TL
Atıksu ve yağmur suyu ayrıştırma altyapısı 20–30 milyon TL
Biyolojik arıtma ve su geri kazanım sistemi 25–40 milyon TL
Yapay su besleme (gölet, pompaj sistemi) 8–12 milyon TL

Alt toplam: 63–97 milyon TL

2. Kanal Genişletme ve Peyzaj

Kalem Tahmini Maliyet
Dere duvarlarının doğal taşla kaplanması 15–20 milyon TL
Su yollarının genişletilmesi ve kıyı düzenlemesi 10–15 milyon TL
Peyzaj çalışması (bitkilendirme, sulama sistemi) 6–8 milyon TL
Modern kent mobilyaları (banklar, ışıklandırmalar) 4–5 milyon TL

Alt toplam: 35–48 milyon TL

3. Turistik ve Kentsel Fonksiyonlar

Kalem Tahmini Maliyet
Ahşap iskeleler, gondol iskelesi, küçük yüzer platformlar 4–6 milyon TL
Gondollar (10 adet, ithal/yerli yapım) 3–4 milyon TL
Kafe/restoran alanları için inşaat teşviki (özel sektörle ortak) 5–10 milyon TL
Yaya köprüleri ve seyir terasları (2 adet) 7–10 milyon TL

Alt toplam: 19–30 milyon TL

4. Tanıtım ve Kültürel Etkinlik Başlangıç Bütçesi

Kalem Tahmini Maliyet
Açılış organizasyonu, etkinlikler, tanıtım filmi 1–2 milyon TL
Festival ve kültür takvimi organizasyonu (ilk yıl) 3–4 milyon TL

Alt toplam: 4–6 milyon TL

Genel Tahmini Toplam Bütçe (2025)

Toplam: 121–181 milyon TL

Not: Bu proje özel sektör katılımı, AB fonları ve kamu-özel ortaklığıyla çok daha sürdürülebilir hale getirilebilir.