TBMM'nin çatısı altındaki Milli Saraylar, 703 sayılı kararname
ile Cumhurbaşkanlığı'na bağlandı. O yerler arasında Kocaeli’de
bulunan bir fabrika da yer alıyor. TBMM kapanmadan çıkarılan Yetki
Kanunu'na dayanılarak Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın yeminine
saatler kala çıkarılan 703 sayılı KHK ile Cumhuriyetin kurulduğu
tarihten bu yana Meclis bünyesinde olan Milli Saraylar
Cumhurbaşkanlığı'na bağlandı. Dolmabahçe ve Beylerbeyi Sarayları
ile 9 kasır, Atatürk’ün Florya Köşkü artık Cumhurbaşkanına bağlı
olacak.
Ne olmuştu?
TBMM’ye bağlı Milli Saraylar birimi lağvedildi; tüm
çalışanlarının görevleri sona erdirildi. Milli Saraylar
Cumhurbaşkanlığı’na bağlandı. TBMM’nin uhdesindeki Kültür ve Tabiat
Varlıklarının Korunması birimi de Cumhurbaşkanlığı’na
devredildi.
Millî Saraylar Daire Başkanlığı’nın 1 Eylül 2003 tarihli
bilgilendirme toplantısında şu değerlendirmeler yer almıştı:
Halifelik kaldırıldıktan sonra TBMM’ye bağlandı
Cumhuriyetin ilanından ve Halifeliğin kaldırılmasından sonra, 18
Ocak 1925 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile Dolmabahçe ve
Beylerbeyi Sarayları, aynı yıl içinde Yıldız Şale, Aynalıkavak
Kasrı, Küçüksu Kasrı, 1930'da Yalova Atatürk Köşkü, Millî Saraylar
adı altında korunmak üzere oluşturulan Millî Saraylar Müdürlüğüne
bırakılmıştır.
1925'ten, 1933'e kadar TBMM adına Maliye Bakanlığı denetiminde
kalan Millî Saraylar 1933 Bütçe Kanunu ile TBMM Başkanlığına
bağlanmıştır.
1966'da Ihlamur Kasrı, 1981'de Maslak Kasırları bize
katılmıştır. 1983'teki 2919 sayılı Teşkilât Yasası ile müdürlük,
Millî Saraylar Daire Başkanlığına dönüşmüş ve 1988'de Florya
Atatürk Deniz Köşkü, 1991'de Filizi Köşk, 1994'te Hereke
İpekli Dokuma ve Halı Fabrikası ile Yıldız Porselen,
1997'de Beykoz Kasrı, buraya bağlanmıştır.
TBMM’ye bağlı saray, köşk ve kasırlar şöyle. Dolmabahçe Sarayı,
Beylerbeyi Sarayı, Yıldız Şale Küçüksu Kasrı, Ihlamur Kasrı,
Aynalıkavak Kasrı, Maslak Kasrı, Florya Atatürk Köşkü ve sosyal
tesisleri ,Yalova Atatürk Köşkü, Beykoz Kasrı
Fabrikalar:
Yıldız Porselen ve Çini Fabrikası, Hereke İpekli Dokuma ve Halı
Fabrikası
Maslak Kasırları
Sultan Abdülaziz Döneminde (1861-1876) yaptırıldığı sanılan
kasırlardan günümüze, Kasr-ı Hümâyûn, Mabeyn-i Hümâyûn ve
Limonluğu, Çadır Köşk, Paşalar Dairesi gelebilmiştir. Buradaki bazı
binalar bir dönem Askerî Hastane olarak kullanılmıştır. 1981
yılında Millî Saraylar Daire Başkanlığına devredilmiş ve 1985'te
boş olarak teslim alınmıştır.
Aynalıkavak Kasrı
Sultan III. Ahmet Döneminde (1703-1730) yaptırıldığı sanılan,
Sultan III. Selim Döneminde (1789-1807) yeniden düzenlenerek
bugünkü görünümünü alan bu binalar, Millî Saraylar Daire Başkanlığı
bünyesinde bulunan en eski yapılardır. Aynalıkavak Kasrı, 1925
yılında Millî Saraylar Müdürlüğüne verilmiştir.
Florya Atatürk Deniz Köşkü
Mustafa Kemal Atatürk için İstanbul Belediyesi tarafından 1935
yılında Mimar Seyfi Arkan tarafından projelendirilen bina, 14
Ağustos 1935 tarihinde kullanıma açılmıştır. Cumhurbaşkanlığı Köşkü
olarak kullanılan bina 16 Eylül 1988 tarihinde Millî Saraylar Daire
Başkanlığına bağlanmıştır. Florya Atatürk Deniz Köşkü yanında Genel
Sekreterlik ve Yaverlik binası, kafeterya, havuz, sosyal tesisler
ve diğer binalarda da restorasyon çalışmaları tamamlanmış ve
kompleks, 29 Ağustos 1993'te ziyarete açılmıştır.
Beykoz Kasrı
Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa tarafından 1845-1854
yılları arasında Sultan Abdülmecid'e armağan olarak yaptırılmıştır.
Bu yıldan sonra çeşitli kurumlar tarafından kullanılmış, Aralık
1997 tarihinde TBMM Başkanlığına devredilmiş, ancak, l999 yılında
boş olarak teslim alınmıştır.
Filizi Köşk
Sultan II. Abdülhamid'in (1876-1909) Başkâtibi Tahsin Paşa'nın
Göztepe'de yaptırdığı yazlık bir köşktür. 11 Şubat 1991'de Kadıköy
Belediyesinden Millî Saraylar Daire Başkanlığına devredilmiştir.
Burada iç ve dış mekânlarda çeşitli restorasyonlar yapılmıştır.
Köşk şu anda, Türk Parlamenterler Birliği İstanbul Şube Başkanlığı
tarafından kullanılıyor.
Küçük Kasrı
Küçüksu bölgesi 1730 ile 1754 tarihleri arasında, Osmanlı
döneminde "Kandil Bahçesi" adıyla padişahın has bahçelerinden biri
olarak kullanılmıştır. Sultan Abdülmecit döneminde 1857 yılında
eski ahşap yapı yıktırılarak yerine bugünkü Kasır yaptırılmıştır.
1933 yılında TBMM Millî Saraylar Müdürlüğüne verilmiştir.
Yalova Atatürk Köşkü
Yerini Atatürk ve arkadaşlarının seçtiği yapı, Cumhuriyet
Dönemi mimarlığımızın erken örneklerinden biri olup 1929 yılında
yapılmıştır. 1933 yılında TBMM Millî Saraylar Müdürlüğüne
bağlanmıştır. Köşk, 1983 yılından beri ziyarete açıktır.
Yıldız Saray
19. Yüzyıl sonunda Sultan II. Abdülhamid tarafından
yaptırılmıştır. Alman İmparatoru II. Wilhem'i konuk etmek için inşa
edilmiştir. Burası daha sonra aynı işlevini sürdürerek ünlü devlet
adamlarının misafir edildiği konuk evi olarak kullanılmaya devam
etmiştir. 1933 yılında TBMM Millî Saraylar Müdürlüğüne
devredilmiştir. 5 Temmuz 1985'te ziyarete açılmıştır. Bugün Millî
Saraylar bünyesinde müze-saray olarak ziyarete açık
bulunmaktadır.
Ihlamur Kasırları
Merasim ve Maiyet Köşkleri olarak anılan kasırlar, Sultan
Abdülmecid tarafından 1850'li yıllarda yaptırılmıştır. Maiyet Köşkü
ve bahçesi kafeterya hizmetlerinin yanı sıra, bugün çocukların
resim, heykel, tiyatro çalışmalarını sürdürdükleri bir mekân olarak
kullanılmaktadır.
Kasır, bir süre İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından
Tanzimat Müzesi olarak kullanılmış ve 1966 yılında T.B.M.M. Millî
Saraylar bünyesine katılmıştır. 29 Kasım 1985'te ziyarete
açılmıştır. Buradaki bir çok bina için ciddî restorasyon
çalışmaları yapılmıştır. Halen bu çalışmalarımız devam
etmektedir.
Beylerbeyi Sarayı
1861-1865 yılları arasında Sultan Abdülaziz tarafından yazlık
saray olarak yaptırılmıştır. Yaz aylarında yabancı devlet
başkanlarının ağırlanmasında kullanılmıştır. Sarayın "Set
Bahçeleri" adıyla anılan bahçelerinde Sarı Köşk, Mermer Köşk, Ahır
Köşk yer almaktadır.
Dolmabahçe Sarayı ile birlikte TBMM'nin koruması altına alınan
Beylerbeyi Sarayı, 18 Ocak 1933 tarihinde TBMM Millî Saraylar
Müdürlüğüne verilmiştir. 1983 yılında ziyarete açılmıştır.
Dolmabahçe Sarayı
TBMM'ye bağlı en büyük ve en önemli tarihî mekândır. Eski
Beşiktaş Sahil Sarayı yerine Sultan Abdülmecid tarafından 1843-1856
yılları arasında yaptırılmıştır. Dolmabahçe Camiinden, bugün
Dolmabahçe Kültür Merkezi olarak kullanılan Matbah-ı Amire, yani
mutfaklarına kadar yaklaşık 1 kilometrelik kıyı boyunca
uzanmaktadır.
Dolmabahçe Sarayı yapılar topluluğundan, deprem ve yangın gibi
çeşitli nedenlerle Tiyatro, Hamlahane (saltanat kayıklarının görev
olarak beklediği yer), Serasker ve Has Ahır yapıları tümüyle
ortadan kalkmış, Eczahane, Tatlıhane, Baltacılar, Veliahd Dairesi
gibi kimi yapıları ise Cumhuriyet döneminde farklı amaçlar için
kullanılmıştır.
Atatürk'ün isteği ile 18 Ocak 1925 tarihinde TBMM'nin koruması
altına alınan Dolmabahçe Sarayı, 1933 tarihli Yasa ile TBMM'ye
verilmiştir.