Şırnak ile Cizre arasında, Cudi Dağı
eteklerindeki kömür ocakları bölgesinde bulunan 3 No’lu açık kömür
ocağında, 17 Ekim Salı günü saat 15.00 sıralarında yaşanan göçükte
8 işçi yaşamını yitirmiş, bunun üzerine Cumhuriyet Halk Partisi
Genel Merkezi tarafından İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ve
Kocaeli Milletvekili Fatma Kaplan Hürriyet, 18
Ekim 2017 Çarşamba günü bölge hakkında inceleme yapmak üzere
bölgede görevlendirilmişti.
Oluşturulan Cumhuriyet Halk Partisi heyeti; Şırnak Valiliği, CHP
Şırnak İl Başkanlığı, Şırnak Ticaret Odası ve hayatlarını kaybeden
vatandaşların ailelerini ziyaret etti. Milletvekilleri Sezgin
Tanrıkulu ve Fatma Kaplan Hürriyet tarafından oluşturulan ‘Şırnak
Maden Kazası Raporu’ Cumhuriyet Halk Partisi Genel
Merkezine iletilmiş olup, kamuoyu ile de paylaşıldı.
Raporda şu ifadeler yer aldı:
Şırnak ile Cizre arasında, Cudi Dağı eteklerindeki kömür
ocakları bölgesinde bulunan 3 nolu açık kömür ocağında,17 Ekim
2017'de saat 15.00 sıralarında yaşanan göçükte 7 işçi yaşamını
yitirdi. Şırnak Cumhuriyet Başsavcılığı olayın ertesi günü göçükle
ilgili soruşturma başlattı.
Madende çalışan ve hayatını kaybeden işçiler çay molasında iken
üzerlerine kaya düşmüştür. Ocak, açık bir ocaktır.
Kurtarma ekipleri ve ambulanslar olay olduktan çok sonra
bölgeye intikal etmişlerdir. Bunun nedeni madenlerin olduğu yere
ulaşımın çok zor olduğu, ikincisi de yeterli iletişimin kurulamamış
olmasıdır.
Madenin sahibi daha önce burayı TKİ’den alan Standart Teknoloji
isimli bir firmadır. Bu firma da Safine Madencilik isimli firma ile
anlaşma yapmıştır. Safine Madencilik şirketi adına bu madeni
Özmağrur isimli firma çalıştırılmaktadır. (Not: Bu bilgi
görüştüğümüz kişiler tarafından şifahi olarak tarafımıza
iletilmiştir. Ancak resmi olarak teyide muhtaç bilgidir.)
Şimdi yeni bir ihale yapılmıştır. O ihale ile yeni bir firmaya
verildiği ifade ediliyor. Bu konuda net bilgi alamadık. Ancak şu
var ki kazanın meydana geldiği alanda henüz bir çalışma izni
olmadan kömür çıkarılmış. Yaralı kurtulan ancak hastanede vefat
eden yurttaşımız ile birlikte 3 yurttaşımızın sigortası yok.
Sigortasız çalışmışlar. Yaralı kurtulan ancak daha sonra hastanede
vefat eden işçi 17 yaşında. Tam olarak ocakta çalışıp,
çalışmadıkları da belli değil. Bütün bunları inceleyeceğiz,
araştırmaya devam edeceğiz.
KAÇAK MADEN HERKESİN GÖZÜ ÖNÜNDE NASIL
ÇALIŞIYOR?
Vali ruhsatın varlığını teyit etmedi. Üretim kaçak olsa da
pazarlamasının “yasal” olduğu görülüyor. Göçüğün yaşandığı bölgede
Şırnak İl Özel İdaresi tarafından 'İş Sağlığı ve İş Güvenliği
önlemlerine ve Maden Mevzuatına uyulmadığından üretime
kapatılmıştır' tabelası asılmasına rağmen herkesin gözü önünde
kömür çıkarılmaya devam edilmiştir. Kömürün pazarlama aşaması
hükümetin kontrolündedir. Kömür kaçak sigara gibi değildir. Yani
kömür, 1 kilo çantanıza koyup götüreceğiniz herhangi bir malzeme
değil. Kamyonlarla taşınan, pazarlanan bir madenden bahsediyoruz.
Sonuçta kamyonla, traktörlerle kontrol noktasından geçen bir
üründür. Ocaklara 1 kilometre mesafede Maden Askeri Karakolu
bulunurken bölge Cudi Dağı’na yakın olduğu için askeri
operasyonların güzergâhı olarak da kullanılıyor. Yine alandan
çıkarılan kömürler onlarca arama noktasından sorunsuz bir şekilde
geçiriliyor. Fiş olmadan, kontrol noktalarından geçmesi mümkün
değil. O kontrol noktalarına görünmeden insanlar geçemiyor. Koca
koca yüklü kamyonların da geçmesi mümkün değil. Yani burada kaçak
kömüre kaçak sigara muamelesi yapılmamalı.
Bölgeden çıkarılan kömürün 20’nin üzerinde İl’e gönderildiği
belirtiliyor. Özellikle Sosyal Yardımlaşma Kurumunun dağıttığı,
otel ile okulların kömür ihtiyacı bölgeden karşılandığı bilgisi
tarafımıza iletilmiştir.
Şırnak'ta yaşayan vatandaşlardan ve kanaat önderlerinden alınan
bilgiler ve yapılan incelemelerin ortak değerlendirilmesi aşağıdaki
gibidir;
MADEN ÖZELLEŞTİ İŞÇİLER KÖLELEŞTİ
Cudi dağının Şırnak'a bakan yüzünde 25 bin hektarlık alan kömür
madenleri ile doludur. İşçilerin kölelik koşullarında çalıştığı
tespit edilmiştir. Öyle ki işçilerin başlarında baretleri dahi
bulunmamaktadır. Madenlerin olduğu ve kömür çıkarılan alanlar çok
dar alanlardır. Şırnak halkının bu madenlerde çalışmak dışında
başka alternatifleri yok. Madenlerde denetimler yok denecek az,
işçi sağlığı ve güvenliği konusunda önlemler çok çok yetersiz.
İşçiler adeta ilkel koşullarda çalışıyor. Görüşülen vatandaşlardan
aldığımız bilgilere göre Şırnak’taki madenlerde mühendis ve başka
teknik personel çalıştırılmamaktadır. Bu ocaklarda 3 bin civarında
işçi çalışıyor. İşçilerin çoğu baretsiz, maskesiz çalışıyor. İş
güvenliği ve iş sağlığı konusunda hiçbir şart işletmeler tarafından
yerine getirilmiyor. Her an göçük tehlikesi ile karşı karşıya kalan
işçiler oksijensiz kalıyor.
İşçiler günde 12 saat çalışıp asgari ücret alıyorlar. Basına
yansımayan birçok kaza oluyor. Bu madenlerden çıkarılan kömür
fişlendiriliyor ve çeşitli fabrikalara veriliyor.
Şırnak’ta binlerce insanın hayatı pahasına çalışmak zorunda
kaldığı ocaklarda yaşanan her göçük sonrası, sorunlar kısa bir süre
gündeme gelse de çözüm için adım atılmıyor.
Devlet yetkililerinin ruhsatsız dediği bölgedeki tüm ocaklara
DEDAŞ tarafından elektrik veriliyor. Ocaklara 1 kilometre mesafede
Maden Askeri Karakolu bulunurken bölge Cudi Dağı’na yakın olduğu
için askeri operasyonların güzergâhı olarak da kullanılıyor. Yine
alandan çıkarılan kömürler onlarca arama noktasından sorunsuz bir
şekilde geçiriliyor. Bölgeden çıkarılan kömür 20'nin üzerinde ile
gönderildiği belirtiliyor. Özelikle Sosyal Yardımlaşma Kurumunun
dağıttığı, otel ile okulların kömür ihtiyacı bölgeden
karşılanıyor.
5. GENEL DEĞERLENDİRME VE ÇÖZÜM
ÖNERİLERİ
Şırnak'taki kanaat önderleri ve vali ile görüşüldü ve bilgi
alındı. Şırnak'ın çok ağır sorunları var. Şırnak'a öncelikle bu
acıya ortak olmaya gittik.
ŞIRNAK'A YATIRIM YOK
Güvenlik olmadığı için Şırnak'a hiçbir yatırımcı gelmiyor. 10
kişinin bile istihdam edildiği bir imalathane yok. Bir sürü teşvik
verildi bölgeye bugüne kadar ama bir yatırımcı bölgeye gelmedi
maalesef, çünkü güvenlik yok. Bir de üretime dönüştürecek başka bir
ortam yok Şırnak'ta. O nedenle Şırnak kömüre mahkum durumda. 25 bin
hektarlık bir alan var. Cudi'nin, Şırnak'a bakan yüzü olduğu gibi
kömür.
Bu kazaların nedeni politiktir. Siyasal tercihlerdir,
özelleştirmedir, taşeronlaştırmadır ve bütün bunların üzerine
eklenen denetimsizliktir. Herhangi bir denetim yok. Denetim
olmayınca da insanlarımız, 40-50-60 liraya yerin 150 metre dibine
girip nerdeyse canlarını ortaya koyarak, kömür çıkarmaya
çalışıyorlar. Ocakların kendisi ilkel koşullarda. İşletmeler kar
hırsı uğruna işçileri düşünmüyor. Özelleştirmeler, şartları çok
daha zorlaştırıyor.
Bölgede “kaçak” olarak adlandırılan fakat herkesin bilgisi
dahilinde üretim yapan çok sayıda ölüm kuyusu var ancak bölgedeki
işsizlik sebebiyle gençler hiçbir sosyal güvencesi olmaksızın,
güvenliksiz ve denetimsiz madenlere girmek zorunda kalıyorlar.
'OCAKLARIN MODERNİZE EDİLMESİ LAZIM'
Kaza varsa teknik açıdan ihmal vardır. Ama olayın meydana
geldiği yerin güvenli olmadığı çok açık. Değil üretim yapmak,
yaklaşmak bile çok tehlikeli durumda. Ocağın bulunduğu alandaki su
tahliyesi ile birlikte üretime ön hazırlık yapılsa bile bunun için
de ciddi önlemlerin alınması gerek.
Şırnak'ta kömür ocaklarının modernize edilmesi, iş güvenliğinin
maksimum düzeyde sağlanması, bunun için de sıkı bir denetim
mekanizmasının oluşturulmasıyla ölümlerin önüne geçilebilir. Aksi
halde kara haberler almaya devam ederiz.
Ocakların kapatılması sorumluluktan kaçmaktır. Devletin bu
soruna kalıcı bir çözüm bulması gerekir.
İŞ KAZALARI KADER DEĞİLDİR.
İŞ KAZALARI FITRAT DEĞİLDİR.
Eğer bu şekilde denetimsiz yapılırsa İŞ KAZALARI AÇIKTAN
CİNAYETTİR.
Tıpkı Soma'da olduğu gibi.
Ama maalesef hükümet Şırnak'taki bu madene uzun yıllardır
sadece politik nedenlerle baktığı için yakınlarına ve çevresine bir
rant odağı haline getirmiştir.
Bölgede konu hakkındaki araştırmalarımız devam edecek. Orada
yaşayan vatandaşlarımızın mağduriyetlerini en yüksek sesle dile
getirmeye, uyarıcı ve denetim görevlerimizi yapmaya devam edeceğiz.
Şırnaklıların bir daha böyle acı yaşamaması için elimizden geleni
yapmaya çalışacağız.