Cumhuriyet’in 10. yılında gazete manşetleri!

Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kurucu lideri Gazi Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde, 29 Ekim 1933'te gerçekleştirilen Cumhuriyet'in 10. yıl kutlamalarını o dönemin gazetelerinin nasıl haberleştirdiğini gelin hep birlikte inceleyelim.

Mustafa Kemal Atatürk'ün "Efendiler, yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz" sözüyle tarihsel bir öneme sahip Cumhuriyet'in 101. yılındayız. 29 Ekim 1923'te atılan Cumhuriyet'in temelleri bir asrı geride bıraktı. 1933 yılında gerçekleştirilen 10. yıl kutlamalarını ve dönemin gazete manşetlerini sizler için inceledik.

Cumhuriyet’in ilan edildiği gün, Vilayet Konağı önünde tezahüratlar yapıyor. (Milliyet Gazetesi: 29 Teşrinievvel (Ekim) 1933)

Vakit Gazetesi 29 Ekim 1933

Vakit gazetesinde “Cumhuriyetin 10'uncu Yılı” başlığıyla bir yazı yayımlanarak Mustafa Kemal Atatürk'ün fotoğrafına yer verildiği görülüyor. Atatürk'ün önderliğinde gerçekleştirilen sanayileşme, tarım politikaları, harf inkılabı vb. alanlardaki faaliyetler, 10 yıllık dönemi özetleyen görsellerle destekleniyor.

Dönemin Başvekili (Başbakan) İsmet İnönü, Vakit gazetesine özel “Yeni Devir” başlıklı bir yazı kaleme alıyor. İsmet İnönü, yazısında şu ifadelere yer veriyor: “İkinci on yıl başlarken memleketimiz siyasetin her sahasında anlayış arını tebellür ettirmiştir. Geçen on senenin güçlüklerini ve muvaffakıyetlerini anarken bu günkü vaziyetimizi, bilhassa siyaset anlayışı, yani umumi program bakımından mütalea etmek muvafık olur. Laik Cumhuriyet telakkisi artık bir siyasi yenilik hamlesi değildir (…)”

Akşam Gazetesi 29 Ekim 1933

Akşam gazetesi Mustafa Kemal Atatürk’e atıf yaparak “O’nun sönmez ışığında Türkün 10 yılı çalışarak, öğrenerek, ilerliyerek, yükselerek geçti. O’na tümen tümen (binlerce) sevgi, sonsuz saygı” yazısı yazılarak Mustafa Kemal Atatürk'ün fotoğrafının güneşin içine yerleştirildiği görülüyor. Atatürk'ün 10 yılda gerçekleştirdiği demiryolu yapımı, uçak üretimi, harf inkılabı vb. faaliyetler görselin içine eklenmiş durumda.

Akşam Gazetesi'nin başyazarı Necmeddin Sadak, 29 Teşrinievvel (Ekim) 1933 tarihinde "Cumhuriyetin Onuncu Yılı" başlıklı bir yazı kaleme alıyor. Sadak, yazısında şu ifadelere yer veriyor:: “Sakaryada, Dumlupınarda patlayan binbir top sesi, bütün bir milletin en ulvi heyecanı içinde, cumhuriyeti, şehitlerin sıcak kanı üstünde zaten ilan etmişti (…) Cumhuriyet, Türkiyede, millet ihtilalinden doğdu. Onu var eden, ona yaşama kuvveti, devam etme kudreti veren kutsi hadise, Anadolu’da milletin, ecnebi emperyalizmine isyanı oldu”

Milliyet Gazetesi 29 Ekim 1993

Milliyet gazetesinin 29 Teşrinievvel (Ekim) 1933 tarihinde yayımlanan sayısının birinci ve ikinci sayfalarında, Mustafa Kemal Atatürk'ün resim koleksiyonları ve bazı inkılap hatıraları yer alıyor.

Milliyet Gazetesi 1. Sayfa

Milliyet gazetesinin üçüncü sayfasında ise gazeteci Ali Rıza Bey'in “ON YILIN, Türk istiklal ve inkılabının kısa bir blançosu” başlığıyla bir yazı kaleme aldığı görüyor. başlıklı bir yazı kaleme aldığı görülüyor. Ali Rıza Bey, inkılapların hangi şartlar altında başladığını, Cumhuriyet Halk Fırkası'nın (Partisi) nasıl kurulduğunu ve cumhuriyetin on yılını özetleyen bir yazı yazıyor. Gazeteci Ali Rıza, yazısında şu ifadeler yer veriyor: “Bugün, Türk milletinin en büyük bayramıdır. Cumhuriyetin onuncu yıldönümünü kutluyoruz.(…) Bugün nerede olduğumuzu, yarın nereye gideceğimizi iyice be eksiksiz kavrayabilmek, bulunduğumuz büyük ülküye doğru daha ziyade hızlanmak için, nereden, nasıl geldiğimizi iyice vicdanlara yerleştirmek lazımdır.”

Milliyet Gazetesi 3. Sayfa

Cumhuriyet Gazetesi 29 Ekim 1933

Cumhuriyet gazetesi, 29 Ekim'i "Cumhuriyetimiz 11 Yaşına Bastı" başlığıyla kutluyor. Başlığın altında ise "Büyük Gazi, Büyük Türk Milleti, Büyük Bayramınız Kutlu Olsun!" ifadesine yer verildiği görülüyor. Gazete, Mustafa Kemal Atatürk'ün fotoğrafını güneşin içine yerleştirerek onun 10 yıl boyunca yaptığı faaliyetleri kamuoyuna duyuruyor.

Cumhuriyet gazetesinin başyazarı Yunus Nadi, 29 Ekim’in onuncu yılına özel “Türkün kulağına Akseden ses: Kalk, kurtulacaksın!” başlıklı bir yazı kaleme alıyor. Yunus Nadi yazısında şu ifadeler yer veriyor: “Umumi Harbin bilhassa biz Türkler için kapkara mütareke günlerinden milli kurtuluş ve Cumhuriyet güneşleri doğmuş oldu. (…) Cumhuriyet ile Türk milleti hakiki kurtuluşun en kat’i esaslarını elde etti ve böylelikle yepyeni bir hayata doğarak sonsuz saadetlere erişti”