Çelik “Anadolu'da kurtuluş destanı yazıldı”

Kocaeli Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esma Torun Çelik, Millî Mücadele’de Doğu ve Batı cephelerinde etkili mücadelelerin verildiğini ifade ederek asıl mücadelenin Batı Cephesi’nde olduğunu belirtti. 10 Ocak 1921'de 1. İnönü Zaferi’nin bir kırılma noktası olduğunu aktaran Çelik; “Bu zafer sonrasında Ankara Hükümeti’nin de Londra Konferansı’na çağrılması, Ankara’nın diplomatik bir meşruiyet kazandığının da bir göstergesidir” açıklamasında bulundu. Doç. Dr. Esma Torun Çelik, Büyük Taarruz’un hazırlanma sürecinde 2. İnönü Zaferi ile daha da güçlenildiğini belirterek, “Büyük Taarruz’a kadar geçen sürede ekonomi düzeltilmeye çalışılıyor, savaşa bütçe hazırlanıyor. Bunun dışında 1921’de Teşkilât-ı Esasiye olarak adlandırdığımız bir anayasa da oluşturulmaya çalışılıyor. Devlet kurma hazırlıkları tamamlanmaya çalışılıyor” dedi.

BAŞKOMUTAN MUSTAFA KEMAL ATATÜRK
5 Ağustos 1921 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk’ün meclise Başkomutanlık Kanun Teklifi hazırladığını belirten Çelik; “Meclis’te bu kanun kabul edilerek Mustafa Kemal Atatürk, 3 aylık süreyle savaş ile ilgili tüm yetkileri eline alarak başkomutan oluyor” dedi. Hemen sonrasında ordunun savaşa hızlı bir şekilde hazırlanması için 10 maddeden oluşan Tekâlif-i Milliye Emirlerinin yayımlandığını aktaran Çelik; “Topyekûn seferberlik sayesinde ordu donatılıp 100 bin kişiye çıkarıldı” ifadelerini kullandı.

SAKARYA SAVAŞI DÖNÜM NOKTASI
Kurtuluş Savaşı’nın kaderini değiştiren savaşın Sakarya Savaşı olduğunu aktaran Çelik; “Büyük Taarruz öncesi ilk saldırı süreci Sakarya Savaşı ile başlıyor. Bu nedenle Sakarya Savaşı, Millî Mücadele’nin dönüm noktasını oluşturuyor. Mustafa Kemal Atatürk’ün işi sadece cephede değil, yurt dışında da kamuoyu oluşturmaya çalışıyor. Mustafa Kemal Atatürk, Anadolu aydınlarını Avrupa’ya göndererek Millî Hareket'in nedenini anlatıyor” açıklamasında bulundu.

SAKARYA SAVAŞI SONRASI YAPILAN ANTLAŞMALAR
Sakarya Savaşı’nın kazanılmasından sonra birçok ülke ile barış görüşmelerinin başladığını aktaran Çelik; “Sakarya Savaşı kazanıldıktan sonra Fransızlar artık savaşmak istemeyerek 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşması'nı imzalıyor. Bunun dışında Sovyet Rusya ile 13 Ekim 1921’de Kars Antlaşması imzalanarak Türkiye’nin doğu sınırları kesin olarak güvenlik altına alınıyor” açıklamasında bulundu. Çelik, İtalya devletiyle hiçbir antlaşma yapılmadığını, İtalyanların sessiz bir şekilde Antalya ve Konya bölgelerini terk ettiklerini ifade etti.

ZAFER’E GİDEN SÜREÇ
Sakarya Savaşı'ndan Büyük Taarruz’a kadar 10 aylık bir dönemin olduğunu ifade eden Çelik; “Türk ordusunun yeniden güçlendirilmesi ve eksik olan her şeyin tamamlanması gerekiyor. Bu 10 aylık dönem, zaferin bir hazırlık süreci olarak nitelendirilebilir. Bu hazırlıklar, tüm işgalcilerin tam anlamıyla yurttan atılması için yapılıyor” açıklamasında bulundu. Büyük Taarruz’un ağustos ayında yapılmasının Mustafa Kemal Atatürk’ün bireysel kararı olduğunu vurgulayan Çelik; “Bu kararı İsmet İnönü, Fevzi Çakmak ve Kazım Özalp ile paylaşarak gerekli plan ve hazırlıklar gizli bir şekilde yürütülüyor” dedi. Çelik; “Gizli bir şekilde hazırlanan planlarla 26 Ağustos 1922’de Afyon’dan Büyük Taarruz başlatılıyor. 28 Ağustos 1922’de durum değerlendirmesi yapıldığında da hücuma devam kararı alınarak, 30 Ağustos 1922’de Dumlupınar’da savaşı Mustafa Kemal Atatürk bizzat yönetip savaşı kazandı. Bu sayede İzmir’in yolu açılmış oldu” açıklamasında bulundu.

ZAFER BAYRAMI’NIN BİRİNCİ YILDÖNÜMÜ
30 Ağustos Zafer Bayramı’nın birinci yıldönümünün Lozan Antlaşması'nın gölgesinde geçtiğini ifade eden Çelik; “Zafer Bayramı’nın ilk kutlandığı dönem 1924 yılıdır. Mustafa Kemal Atatürk, kutlamalara eşi Latife Hanım ile birlikte katılıyor. Mustafa Kemal Atatürk, Başkomutanlık Savaşı’nın yıldönümü kutlamalarına gidiyor. Bu kutlamalarda “Zafer Bayramı” kelimesi kullanılmıyor” ifadelerini kullandı. Hava gücünü anlatmak için 1925 yılında Tayyare Cemiyeti’nin kurulduğunu belirten Çelik; “Bu cemiyetin tüzüklerine, 30 Ağustos Zafer Bayramı’nın ertesi gününü Tayyare Bayramı olarak kutlanacağı maddesi ekliyor” dedi.

1930’LU YILLARA KADAR İKİLİ BAYRAM BİÇİMİNDE KUTLANIYOR
1926 yılının Nisan ayında zafer kutlamaları üzerine bir kanunun çıktığını vurgulayan Çelik; “Nisan 1926’da çıkarılan bu kanunla 30 Ağustos, resmi olarak Zafer Bayramı olarak kutlanacak. Kanunda, kara, deniz ve hava kuvvetlerinin bütün olarak kutlayacağı bir bayram haline getirilmesine karar verilmiş. Bu kutlamalarla ilgili olarak Temmuz 1926’da Bakanlar Kurulu bir kararname çıkartarak Tayyare Cemiyeti ile birlikte çalışılacağı ifade ediliyor. Kararnamenin ardından '30 Ağustos Zafer ve Tayyare Bayramı' olarak anılmaya başlıyor” açıklamasında bulundu. Doç. Dr. Esma Torun Çelik, Nisan 1926’daki yasal düzenlemede adı '30 Ağustos Zafer Bayramı' olarak geçmesine rağmen, 1930’lu yıllara kadar ikili bayram biçiminde kutlandığını belirtti. Çelik, bu dönemde yeni uçakların alınması ve eğitimlerin yapılması için maddi yardımların toplandığını ifade ederek, “Mustafa Kemal Atatürk, yine bu dönemlerde manevi kızı Sabiha Gökçen’i, Türk kadınlarına örnek olması adına uçak eğitimine yolluyor” dedi.

ÇOK PARTİLİ DÖNEMDE “TAYYARE BAYRAMI” UNUTULUYOR
Çok partili döneme geçildikten sonra yasal düzenlemede yer almadığı için Tayyare Bayramı'nın zaman içerisinde unutulduğunu aktaran Çelik; “1935 yılında bayramlar hakkında çıkartılan kanunda 30 Ağustos sadece Zafer Bayramı olarak geçiyor. Tayyare Bayramı, kanun içine eklenmediğinden dolayı bu bayram zaman içerisinde önemini kaybetmeye başlıyor” açıklamasında bulundu. Bu dönemde açılan uçak fabrikaları ve uçakların tamir edilmesi için birtakım tesislerin kurulduğunu belirten Çelik; “Çok partili hayat, Türkiye’de iç ve dış siyaset yapısının değişmesi ve NATO’ya katılım sağlanması sonucunda uçak fabrikaları ne yazık ki kapanıyor” ifadelerini kullandı