İlk kadın muhtarımız

19.10.2015 tarih ve 11 sayılı genelgesi ile her yıl 19 Ekim günü bundan böyle "Muhtarlar Günü" olarak kutlanacak olup bu anlamlı günün halkımıza ve görevlerini fedakârca yürüten tüm muhtarlarımıza hayırlı olmasını diliyorum.

Muhtarlık müessesesi; kültürümüzün ve toplumsal hayatımızın önemli yapı taşlarından olup, yerel demokrasinin en eski örneğini temsil eden, devletimizin her noktadaki kurumsal temsilciliği olduğu aşikârdır. Muhtarlarımız, bulunduğu mahallede veya köyde devletimizin tüm kurumlarını temsil etmekte ve halkımızla devlet kurumları arasında köprü vazifesi görmektedir.

Biraz tarihimize bakınca Türkiye Cumhuriyetindeki ilk kadın muhtarımızın Gül ESİN olduğunu öğrendim.

Gül Esin, Türkiye'nin seçilmiş ilk kadın muhtarıdır. 1901-1990 yılları arasında yaşayan Gül Esin, Aydın'ın Çine ilçesinin Karpuzlu Bucağı'nda görev yapmıştır. 32 yaşında yaklaşık 500 oyla muhtarlık görevine getirilen ilk kadın muhtar Gül Esin, Atatürk tarafından da ödüllendirilmiştir.

Kız çocuklarının ezilmesini önleyen, küçük yaşlarda kaçırılmasının karşısında duran, kahvelerde kumar oynamayı yasaklayan cumhuriyetin cesur, mert, korkusuz bir kadınıydı.

İlk eşini ve 5 kardeşini Kurtuluş savaşında ve 1. Dünya Savaşında kaybetmişti. Türkiye’nin ilk kadın muhtarı seçildiğinde 32 yaşındaydı ve okuma yazma bilme şartına haiz bir kişiydi.

Karpuzlu ile Çine arasına taş döşemeli bir yol ve köprü yapılmasına katkıları olmuştu. Belli bir yaşın altında ki gençlerin kahvehaneye girmesini yasaklayıp binicilik ve diğer spor dallarında uğraşmaları için bir spor derneği kurdurmuştur.

Muhtarlık seçiminde sekiz aday arasından çıkarak kazanıyor.

Türkiye'de kadınlara seçme ve seçilme hakkı, ilk defa belediye seçimleriyle ilgili olarak 1930 yılında çıkarılan 1580 sayılı Kanun'la verilmiştir.

Tabi Gül Hanım seçimle göreve gelen ilk kadın muhtardı. Ayrıca 1932 yılında atama yoluyla göreve gelen ilk kadın muhtarımız ise Meliha Manço idi.

Kimdi Meliha Manço?

Mustafa Kemal Atatürk, 19 Ağustos 1929 yılında ilk kez olmak üzere, 1938 yılına kadar toplam 311 kez Yalova’yı ziyaret etti. Bu ziyaretlerin bir kaçında Gacık Köyü’ne uğrayan Atatürk, bugün hala köy meydanında var olan tarihi çınar ağacının altında kahvesini yudumlardı.

Gacık köyünün meşhur sağır ve dilsiz berberi olan Şerif Ali Özcan nam-ı değer Bıgık’a tıraş olurdu. Burada köy halkının yoğun ilgisiyle karşılanan Atatürk, köylülerin sorunlarını tek tek dinlemeye özen gösterirdi.

Köyün kadınları oldukça çalışkandı. Köydeki kadınların bu çalışkanlıkları Atatürk’ün dikkatini çekmişti. Bunların içinde özellikle biri fazlasıyla konuşkan aynı zamanda çalışkan bir kadın olan Meliha Manço’ydu. Meliha Manço hem geleneksel Anadolu kadınının cesaretini hem de Cumhuriyet döneminin zarafetini taşıyan bir kadındı. Atatürk Meliha Manço’ya sorduğu her sorunun cevabını alıyor, Meliha Manço bununla yetinmiyor, köyünü ve köyünün sıkıntılarını bir bir anlatıyordu. Köyünün eksiklerini olması gerekenleri sıralıyor sonrasında bunların nasıl çözülebileceğine dair çözümler üretiyordu.

26 Ekim 1932’de kabul edilen yasa ile Türk kadınına muhtar, köy ihtiyar kurulu üyeliğine seçilme ve seçme hakkı tanınmış. 5 Aralık 1934’te kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı sağlanmıştı. 26 Ekim 1932’de yasa yürürlüğe girmeden önce Gacık köyünü ziyaret eden Atatürk, 22 yaşındaki Meliha Manço’yu muhtar olarak atamıştı.

1934 yılına kadarda muhtar olarak görev yapmış ve muhtar sıfatıyla önemli toplantılara katılmıştı. Fakat yasa yürürlüğe girmeden atama yoluyla göreve getirildiği için resmi kayıtlarda geçmeyecekti. Böylece Meliha Manço resmi olmasa da Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın muhtarı olarak adını duyuracaktı. Çünkü onu atama yoluyla da olsa göreve getiren bizzat Atatürk’tü.

Tarihteki ilk kadın muhtar olarak göreve başlayan Meliha Manço, verilen bu görevi layıkıyla yerine getirmekte kararlıydı. Hemen çalışmalara başladı. Halen kullanılan köy yolunu, yine köylülerle birlikte genişletmeye başladı. Köyün ulaşım sorununu çözdü. Sonrasında bakımsızlıktan dökülen okul binasını yine köylülerin yardımıyla onarmaya başladı.

Görevde kaldığı sürece durmadan çalışan Meliha Manço, hem Yalova hem de Gacık Köyü için bir simge haline gelmişti. Bu onun için çok önemliydi. Çünkü Türkiye’de kadınında önemli işler yapabileceğin ve başarılı olabileceğini herkese kanıtlamıştı.

Meliha Manço, 1934 yılına kadar yaptığı muhtarlık görevini yine aynı yıl içinde kendi isteğiyle bırakmıştı. 1934 yılına kadar başarılı bir muhtar olarak görev yapması kadın erkek eşitliğini de gündeme getirmişti.

Evet, zaman akıp gitmiş olsa da tarihimize geçmiş olan değerleri hatırlamak gerekir. Sadece genelge ile hatırlamak yetmeyecektir. Bu yola baş koymuş ve emeğini harcamış tüm arkadaşlarımızı saygıyla selamlıyoruz.

Kardeşçe sevgi ve saygılarımla.

# YAZARIN DİĞER YAZILARI

Yazar Erhan Uysal - Mesaj Gönder


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Kocaeli Barış gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Kocaeli Barış gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Kocaeli Barış gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Kocaeli Barış gazetesi değil haberi geçen ajanstır.



Anket Körfez Belediye Başkanı kim olsun?
Tüm anketler